Acute myeloïde leukemie (AML)

Inleiding
Leukemie, ook wel 'bloedkanker' genoemd, houdt in dat er grote hoeveelheden abnormale witte bloedcellen worden geproduceerd. Normale witte bloedcellen, die in het beenmerg worden gevormd en vervolgens worden afgegeven aan het bloed, spelen een belangrijke rol bij de bescherming van het lichaam tegen infecties (immuniteit of afweer). Bij leukemie leidt de productie van abnormale witte bloedcellen ertoe dat er onvoldoende normale rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes worden gevormd. De abnormale cellen dringen binnen in het bloed, het beenmerg en andere weefsels.

Soorten leukemie
Er bestaan verschillende vormen van leukemie. Afhankelijk van het type afwijkende witte bloedcel dat het meest voorkomt, kan leukemie worden onderverdeeld in myeloïde of lymfatische vormen. Leukemie wordt ook ingedeeld op basis van de snelheid waarmee het klinische beeld zich ontwikkelt. 'Acute leukemie' verloopt snel. In de meeste gevallen van acute leukemie zou de levensverwachting van patiënten zonder behandeling slechts een paar maanden zijn. Bij acute leukemie nemen de symptomen, zoals bloedarmoede (doordat er minder rode bloedcellen worden aangemaakt), bloedingen en vergrote lymfeklieren, snel toe. Een vergroting van organen, zoals de milt, is eveneens een symptoom van deze ziekte. 'Chronische leukemie' bestrijkt langere periodes, namelijk meer dan één jaar. De verschijnselen, bloedarmoede of een duidelijke vergroting van milt, lever of lymfeklieren, treden bij deze vorm geleidelijk aan op. Chronische leukemie betreft de rijpere vormen van de witte bloedcellen; deze vorm komt vaker voor bij ouderen.

Acute myeloïde leukemie
Bij acute myeloïde leukemie is er sprake van een abnormale productie van een bepaald type onrijpe witte bloedcellen, granulocyten genoemd. Deze woekeren door in het beenmerg en verdringen dit, met als gevolg dat er geen rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes meer worden gevormd.

Oorzaak
De precieze oorzaak van de ziekte is onbekend, hoewel er wel bepaalde risicofactoren zijn waarvan wordt aangenomen dat ze het ontstaan van acute myeloïde leukemie beïnvloeden. Tot deze factoren behoren het contact met chemische stoffen (zoals benzeen), roken, het gebruik van medicijnen (bijvoorbeeld chemotherapeutische middelen), chromosoomafwijkingen, blootstelling aan straling.

Leeftijdsgroep
Acute myeloïde leukemie komt op elke leeftijd voor, maar het meest bij volwassenen. Hoe hoger de leeftijd, hoe meer deze ziekte voorkomt, en vooral in de leeftijdsgroep van mensen boven de 60 neemt het aantal gevallen snel toe. Het aantal mannen met deze vorm van leukemie ligt hoger dan het aantal vrouwen.

Verschijnselen
De meeste patiënten vertonen niet-specifieke verschijnselen, die allemaal het gevolg zijn van de verstoorde aanmaak van bloed in het beenmerg. Veelvoorkomende verschijnselen van acute myeloïde leukemie zijn vermoeidheid, zwakte, pijn in de botten, gewichtsverlies, koorts, vergrote lymfeklieren, opgezet tandvlees, neusbloedingen (epistaxis), en blauwe plekken. Ook kunnen bloedingen in de huid voorkomen die een groot aantal blauwe plekken (petechiën en ecchymosen) veroorzaken.

Diagnose
Voor het stellen van de diagnose worden bloedonderzoeken gedaan om het aantal en het type witte bloedcellen in het bloed te bepalen. Daarnaast kan een beenmergmonster worden afgenomen en onder de microscoop worden bestudeerd om de toegenomen productie van onrijpe witte bloedcellen te verifiëren.

Behandeling
De patiënt wordt behandeld met geneesmiddelen (chemotherapeutische middelen), die de abnormale cellen moeten vernietigen. Deze worden gewoonlijk in twee fasen toegediend, waarbij de eerste fase een inductiefase is die erop is gericht de leukemie uit te roeien (volledige remissie), en de tweede fase de remissie in stand moet houden. In sommige gevallen kan voor patiënten die niet op de chemotherapie reageren, een beenmergtransplantatie nodig zijn. Een intensieve chemotherapiekuur, of chemotherapie gevolgd door een beenmergtransplantatie, kan de ziekte in principe genezen. Infecties vormen een veel voorkomende complicatie van chemotherapie, waarvoor vaak weer antibiotica moeten worden gegeven. Ook kunnen transfusies van rode bloedcellen en bloedplaatjes nodig zijn, en worden speciale groeibevorderende stoffen gebruikt die de productie van nieuwe bloedcellen stimuleren.

Prognose
Ongeveer 80 procent van de volwassen patiënten onder de 60 jaar die aan acute myeloïde leukemie lijdt, bereikt volledige remissie, en 30-40 procent van deze patiënten herstelt volledig van deze ziekte. De prognose is slechter wanneer de poging volledige remissie te bereiken met behulp van chemotherapie niet slaagt, voor mensen van boven de 60 en in het geval van bijkomende medische problemen. Aangezien de prognose erg kan wisselen, kunt u daar het best met de arts over praten.

Complicaties
Tot de complicaties behoren terugleer van leukemiecellen na een geslaagde behandeling (relaps), infecties, bloedarmoede en bloedingen ten gevolge van een tekort aan bloedplaatjes.